یادی از برف های فراوان گذشته ها درکردستان

یادی از برف های فراوان گذشته ها درکردستان

دهه 1350-1340

بارش های سنگین برف در ضلع  شمال غربی زاگرس

 

دهه چهل تا 50 که مصادف با دوران تحصیلی من در دبستان و دبیرستان بانه ،استان کردستان مصادف با بارشهای فراوان برف بود. ریزش برف گاهی در طی چند روز ادامه داشت و مردم مجبور بودند پشت بام های گلی خود را در طول هر شبانه روز چند مرتبه برف روبی نمایند چون ارتفاع برف در داخل شهرها به بیش از 50 تا 70 سانتیمتر ، در هر مرحله از بارشها  و در خارج از شهرها به بیش از یک تا چند متر میرسید.

من به یاد دارم ارتفاع خانه های یک طبقه آن زمان  معروف به سه قسمتی بودند ( دو اتاق در طرفین با یک هال در وسط )با نیم طبقه ای بالاتر از زمین به  ارتفاع 4 تا 5 متر می رسید و چون همه برفها را ناچاربودند به داخل حیاط منازل پارو کنند ، بعد از هر  برف روبی با یک پرش ساده ، به آسانی به داخل حیاط منازل می پریدیم.

پرندگان مانند گنجشکها به دلیل عدم دسترسی به مواد عذایی غالبا در اطراف خانه ها پرسه می زدند و مردم با ریختن دانه و مواد خوراکی در راهرو خانه ها  به آنها کمک میکردند و بچه های بازیگوش از فرصت برای گرفتن گنجشکها استفاده و آنها را کبابی میکردند.

ارتفاع برف در سالهای 1342 تا 1354 به قدری در شهر بانه فراوان بود که جانوران وحشی مانند گرکها  به دلیل عدم دستیابی به خوراک ناچاربودند به داخل شهر هجوم آورند و با عبور از کوچه پس کوچه ها و دیدن رهرگذران آنها را گاز بزنند و در نتیجه غالب آنهاییکه دچار زخم حاصل ازگرکها شده بودند با  احتمال گرفتن ویروس هاری ،آنها را به تهران جهت مداوا انتقال می دادند.

جاده های روستاها غالبا مالرو بودند . بنابراین همه روستائیان و حتی شهر نشینان ناچار بودند مواد غذایی مورد نیاز برای فصل زمستان را انبار نمایند . گاها بیش از دو تا سه ماه  بیشتر روستائیان از تردد به داخل شهرها خودداری میکردند.زیرا نه جاده ای بود و نه وسایل نقلیه ای و نه برق

شهریها هم تقریبا غالب محصولات مورد نیاز فصل زمستان را در خانه های خود نگهداری میکردند.

جاده های بین شهری  بانه  تا سقز  در فصل زمستان غالبا بعد از بارشهای سنگین برف ، چند روزی بسته می ماند و تردد ، درانها غیر ممکن یا به حداقل میرسید. من به یاد دارم که در سالهای 1342 تا 1350 سه بار در قهوه خانه های کیله شین و گردنه خان بانه مسافران چندین مینی بوس در یک فضای کوچک  20 متری بیش از 50 نفر ناچاربودند سرپا تا صبح بمانند و با فرار رسیدن صبح در صورتیکه برفی نمی بارید پیاده با سایر مسافران فاصله 20 تا 25 کیلومتری را با پای پیاده تا داخل شهر  پیاده روی نمایند.

در طول مسیر غالبا دچار برف زدگی ناشی از تابش افتاب با ذرات یخ زده برف و انعکاس ان به داخل چشم می شدند و  تا جند روزی قادر به  قرار گرفتن در نور آفتاب یا روشنایی داخل منازل نبودند.

در گذشته های دورتر ، نه تنها بارش برف فراوان بودند ، بلکه به خاطر نبودن جاده ،غالب افرادی که ناچار بودند فاصله بین بانه تا سقز را طی کنند از گذر گاه صعب العبور گردنه خان بانه می بایست عبور میکردند ( برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت هانا خبر ، مراجعه نمایند.)، عبور از این گردنه با ارتفاع حدود 2000 متر از سطح دریا در زمستانهای مملو از برف همراه با کولاک و سرمای شدید ، بسیار سخت و طاقت فرسا بود.

مامه رحه ( عمو رحیم یا عمو رحمن ) یکی از روستائیان حوالی گردنه خان بودند ، انسانی تنومند ، ورزیده که در تمام طول فصل زمستان زندگی خود را وقف نجات آنهاییکه در این گردنه گیر می افتادند ، کرده بود.

در سال 1397  مجسمه این دلاور مرد روزها و سالهای سخت، توسط هنرمندو مجسمه ساز آقای ابوبکر پیران به پیشنهاد بنیاد توسعه فرهنگی   آشتی بانهف ساخته شد و در سمت جنوبی گردنه خانه قبل از توتل نصب گردید و با عبور از جاده بانه به سقز یا بر عکس می توان آنرا مشاهده کرد.

            

در  کلیپ تهیه شده بالا ، با حاشیه نویسی کوردنشین ، همراه با صدای زیبای جاوید نام  استاد حسن زیرک خواننده پرآوازه کردستان و از بنیان نگذاران سبک موسیقی  سنتی و فولکلوریک کردی، که گاها از او با نام بلبل کردستان یاد می کنند ، همراه شده است. حسن زیرک دارای نفوذ فرهنگی بالا نه تنها در میان کردان بلکه در میان سایر اقوام مانند فارس ها ،ترک ها ، لر ها و ساکنان سایر کشورهای همجوار ، با اجرای ترانه هایی در رادیو ی کردی بغداد ،رادیوکردی تهران ، کرمانشاه و سنندج ، علاوه بر زبان کردی سورانی ، هورامی به زبانهای فارسی، ترکی آذربایجانی، ارمنی و لری اوازهای متنوع، بیش ازچند هزار ترانه اجرا و از خود به یادگار گذاشته ، همراه شده است.

                                                                                                                                 مجسمه و یادبود مامه ره حه

متاسفانه به دلایل متنوع  نه تنها در کردستان ، بلکه در ایران و غالب مناطق، جهان گرفتار تغییر اقلیم یا تغییر شرایط اب و هوایی شده است .

 مهمترین دلایل تغییر اقلیم یا تغییر شرایط آب و هوایی را می توان ناشی از بین رفتن پوششهای گیاهی ( جنگلهاو مراتع ) ، تغییر کاربری اراضی ، قطع درختان و درختچه ها و دهها دلیل دیگر دانست. برای کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با تغییر اقلیم می توانید به مقالات بارگذاری شده در همین وبسایت  ( تغییرات اب و هوا در ایران و جهان ، تغییر اقلیم در ایران ، سالهای گرمتر شدن جهان در حال تکرار شدن هستند  ) مراجعه نمایید.

تنها راه جلوگیری از تغییر اقلیم و جلوگیری ازبدتر شدن شرایط اب و هوایی : حفاظت از جنگلها و پوششهای گیاهی ، کاشت نونهای درختان در پناه بوته ها و درختچه ها و سایر موانع طبیعی ، جلوگیری از تغییر کاربری اراضی و قطع درختان، کاهش سوخت های فسیلی … است.

متاسفانه در طی چند دهه گذشته صدمات وارده به طبیعت فراوان بوده و تکرار آنها منجر به شرایط بدتر و نامناسب تر از شرایط امروزی در آینده  خواهد شد.

امروز از برف های گذشته یاد کردم ، ترسم ان روز که از جنگلهای زاگرس یادی کنیم

• از جناب سید مجتبی نجراک (کرمانشاه  )از دوستان قدیمی بنده که اظهار لطف کردند و این کلیپ زیبا را ارسال نمودند، کمال تشکر را دارم.

منابع مورد استفاده :

1 – کلیپ ارسالی مناطق کورد نشین

2- سایت خبری هانا، مامه ره حه” قهرمان و انسانی فراموش ناشدنی” با شناسهٔ خبر: 03BB846B – ۱۳۹۶/۱۱/۲۳ ۱۹:۱۵:۴۶

3 – بانه امروز