مقایسه نسل زد با نسل‌های پیشین

لیوان روغن و باغ پروانه‌ها ، راز شادی ابدی برای نسل زد و والدین عاشق

تمثیلی شیرین برگرفته از کتاب کیمیاگرکوئلیو

از: محمد فتاحی محقق و پژوهشگر

آبان ۱۴۰۴

مقدمه :

تصور کنید در هیاهوی شهر، نوتیفیکیشن‌های گوشی همچون باران دیجیتال بر روح‌تان می‌بارد و سؤالی از عمق وجودتان برمی‌خیزد: “راز خوشبختی کجاست؟” این نجوا از حکایت کوئلیو در کتاب کیمیاگر (با بیش از ۳۲۰ میلیون فروش) سرچشمه می‌گیرد. تاجری جوان پسرش را به حکیم جهان می‌فرستد تا آزموده گردد. پس از ۴۰ روز کویرگردی، جوان به کاخی می‌رسد. حکیم قاشقی با دو قطره روغن به او می‌دهد: ”  به او می گوینددرون باغ بچرخ، اما روغن داخل قاشق  نریزد.” جوان فقط به روغن فکر می‌کند و زیبایی‌های باغ  را نمی‌بیند و بر میگردد، حکیم می‌گوید: درون باغ چه دیدید؟ جوان می گویند هیچی ، تمام فکر من ان بود روغن نریزد “حکیم می گویند بازگرد، زیبایی‌ها را ببین بدون آنکه روغن بریزد.” جوان مجذوب باغ‌، پروانه‌ها  درختان ، مناظر زیبا و پرندگان می‌شوند، و برمی‌گردند . جوان این بار از زیباییهای مسیر می گویند ، اما حکیم لبخند می‌زنند و می گویند قاشق چرا خالی است و روغنی نمانده ؟ حکیم می گویند “راز خوشبختی ان است که  شگفتی‌های جهان را ببیند، اما مسئولیت‌هایت (دو قطره روغن داخل قاشق )  هرگز نریزید .”  این حکایت، پلی میان دنیای کهن و نو است. نسل زد (متولدین 1391-1376، ۱۲-۲۸ ساله) در طوفان مسئولیت‌ها (کار، تحصیل، خانواده..) و وسوسه‌های دیجیتال (اسکرول بی‌پایان) دست‌وپنجه نرم می‌نمایند.  اما چگونه “باغ” زندگی را ببینیم بدون خالی کردن  روغن داخل قاشق، هنگام عبور از جاده زندگی “.  از طرفی نسل Z، افرادی هستند که در عصر اینترنت متولد شده‌اند، در حال ورود به بازار کار هستند و به زودی مسئولیت مدیریت عمومی را بر عهده خواهند گرفت.

این مقاله، ترکیبی از حکایت کوئلیو با حکمت جهانی و دانش های کسب شده (تا سال 1404) است، راهنمایی برای والدین نگران و نسل زد است. بیایید با هم  به باغ آرزوها قدم بگذاریم.

لطفا به آخرین پیام من توجه کنید: چرا این مقاله نوشته شده است؟

شکل شماره 1  در بالا حکیم و نوجوان در حکایت کوئلیو

لیوان یا قاشق مسئولیت: تعادل، کلید شادی جاودان

در حکایت کوئلیو ، “لیوان یا قاشق روغن ” نماد تعهدات است: خانواده، کار، تحصیل، خودمراقبتی. تمرکز تنها برروغن داخل قاشق یا لیوان ، مانع دیدن زیبایی های باغ  می گردد  یا بر عکس  زیباییهای باغ را می بیند ولی نه  ریختن روغن  را فراموش می نمایند ، این حرکات تک بعدی بودن را می رساند . اما اگر بتواند هم روغن را نگهدارد و هم زیباییهای باغ را ببیند ؛   روانشناسان  این حرکات زیبای تمرکز را ،آمیختن هوشمندانه” می‌نامند یا انرا  ادغام کار و زندگی، نه جداسازی سنتی می نامند .

تفاوت کلیدی:

  تعادل سنتی (Balance): مانند ترازو؛ کار را در دفتر بگذار، خانه را برای استراحت.

آمیختن (Integration): مانند رودخانه؛ مرزها  رامحو می نمایند، مثلاً ایمیل کاری در پیاده‌روی خانوادگی یا ایده سفر در پروژه شغلی.

تحقیقات ۲۰۲۵ نشان می‌دهند آمیختن، بهره‌وری را ۲۰% افزایش می‌دهند و شادی را بهبود می‌بخشد. ۸۹% نسل زد “هدفمندی” را برای رضایت شغلی ضروری می‌دانند، اما فقط ۶% بر صعود شرکتی تمرکز دارند چون اولویت‌شان تعادل است. نتایج مجله مطالعات شادی (۲۰۲۴): تعادل ۲۵% فرسودگی را کم و ۳۰% شادی را افزایش می‌دهند.

ویکتور فرانکل در کتاب  جستجوی معنی به ما می‌آموزد که معنا نه در حذف رنج که غیرممکن است ، بلکه در هنر تعادل آن با شادی نهفته  است. درست همانند مراقبت از باغی که باید آبیاری ‌شود. این پیام، به‌ویژه در دنیای امروز پر از بحران‌ها (جنگ، از دست دادن، اضطراب)، دعوتی است به استقامت معنادارتا رنج را به فرصتی برای رشد تبدیل کنیم، نه نابودی ان .

موسسه گالوپ (۲۰۲۴) گزارش کرده : تعهد کاری نسل زد ۳۵% است (در مقابل ۴۲%  نسلmillennials)، زیرا مشاغل هدفمندی (پایداری، عدالت) فدا می‌کنند. در ایران، نسل زد اغلب “گوشه‌نشین” دیده می‌شوند ، ۸۰-۹۰% وقت با گوشی، بدون توجه به خانواده صرف می نمایند.

راه‌حل‌ها:

۱. جیمز کلیر در کتاب عادت‌های اتمی: تغییرات کوچک مثل ۱۵ دقیقه پیاده‌روی بدون گوشی، امیدها را بازمی‌گرداند.

۲. وکیل مصلح: ترس جوانی از قضاوت، مسئولیت را لرزان می‌نمایند؛  ولی درمیانسالی آرامش را در تمرکز می‌بینند.

لیوان را نگه دارید، اما باغ زیبا  را هم ببینید.

مهمترین نسل‌ها: از قرن ۱۹ تا ۲۱

. نسل گمشده (Lost، ۱۸۸۳-۱۹۰۰): سرخورده از جنگ جهانی اول، بی‌ریشه (همینگوی).

۲. نسل برتر (Greatest، ۱۹۰۱-۱۹۲۷): فداکار در رکود و جنگ جهانی دوم، سخت‌کوش.

۳. نسل خاموش (Silent، ۱۹۲۸-۱۹۴۵): استقامت ساکت، وفادار به خانواده و کار.

۴. بومرها (Baby Boomers، ۱۹۴۶-۱۹۶۴): خوش‌بین، جاه‌طلب، مصرف‌گرا.

۵. نسل  ایکسX (۱۹۶۵-۱۹۸۰): مستقل، واقع‌بین، “لچکی” (تنها ماندن).

۶. نسل هزاره (Millennials، ۱۹۸۱-۱۹۹۶): متصل به اینترنت، هدفمند، بحران ۲۰۰۸.

۷. نسل زد Z (۱۹۹۷-۲۰۱۲): عمل‌گرا، اضطراب‌دار، عاشق سفر وتغذیه، نگرش زیست‌محیطی، تنوع وبرابری. افرادی که از کودکی با دیجیتال بزرگ شده اند.

۸. نسل الفا Alpha (۲۰۱۱-۲۰۲۴): سواد دیجیتال، ذهنیت جهانی، تحت تأثیر X/Y، مستقل‌تر.

۹. نسل بتا Beta (۲۰۲۵+): ادغام AI، اتصال بیش‌ ازحد با دیجیتال، تجربیات فراگیر، آگاه  با مسایل زیست‌محیطی.

 

 

شکل شماره 2 انواع نسل ها از قرن 19 تا 21

ویژه گیهای نسل زد :

برخی از نام های دیگر نسل زد : برخی دیگر از نام‌های نسل Z که ممکن است بتوان نامبرد عبارتند از: نسل آی، نسل فناوری، نسل وای، نسل نت، بومیان دیجیتال، جمع‌گراها و زومرها….

آنها به دلیل محوریت موبایل به سمت فرآیندهای بازی‌وار گرایش دارند؛ آنها بومی ارتباطات جهانی، خودآموز و خودانگیز هستند و از شفافیت و صداقت قدردانی می‌کنند.

جزو اولین نسل هایی خواهند بود که در آینده نزدیکی وارد بازار کار می شوند.

شکل شماره 3 نمایی از خصوصیات نسل زد 

مهمترین مشخصات نسل زد عبارتند از:

شکل شماره 4 نمایی از نسل زد 

شکاف نسلی: از استقامت خاموش تا فریاد دیجیتال :

نسل‌های گذشته ، بومرها و نسل ایکس، در دنیایی از کمبودها و استقامت‌های آهنین زندگی کرده اند. آن‌ها خوب زیستن را در روابط خانوادگی پایدار، کار سخت، و لذت‌های ساده مثل یک وعده غذای مشترک می‌دیدند. رضایت زندگی‌شان، بر اساس مطالعات هاروارد که بیش از ۸۰ سال دوام آورده، عمدتاً از ارتباطات عمیق انسانی

نشأت ‌گرفته است. روابط خوب، کلید شادی و طول عمر آنها بود. اما نسل زد، که  ۱۲ تا ۲۸ سالگی  این روزها را در بر می‌گیرید، در جهانی متفاوت نفس می‌کشند. فناوری ها ،گاها تنهایی  آنها را عمیق‌تر کرده است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند سطح شادی نسل زد کمتر از میان‌سالان است ، با نرخ اضطراب ۸۰% بالاتر از نسل‌های پیشین.

چون آنها با بحران سلامت روان روبرو هستید: ۸۴%آنرا بحران ملی می‌دانند، در حالی که نسل‌های قدیمی‌تر اولویت‌شان محیط زیست یا اقتصاد بود. این شکاف، ریشه در رشد سریع بدون بلوغ دارد. غالبا  با پاندمی‌ها، تغییرات آب‌وهوایی، و الگوریتم‌های اعتیادآور بزرگ شده اند،بدون زمان برای بازی واقعی دوران کودکی. نسل‌های گذشته می‌گفتند صبر کن، همه چیز درست می‌شود، اما شما فریاد می‌زنید این تفاوت، نه تقصیر، بلکه دعوتی است برای بازسازی،جایی که حکمت سنت با نوآوری نسل زد آمیخته می گردد.

                                شکل شماره 5 نقش روابط خانوادگی در نسل های قبلی ( بومرها)

دیدگاه کارشناسان مسائل اجتماعی  در مورد نسل Z

بر اساس مطالعات ۲۰۲۵ ،نسل Z ایرانی (۲۵-۳۰% جمعیت) “موتور محرکه تغییرات” در آینده است.  در مقایسه با نسل های پیشین‌، برخلاف X (بقا در جنگ) و Y (رقابت اقتصادی)، نسل Z متنوع‌تر با فعالیت اجتماعی (۷۰% ) وآگاه به عدالت محیط زیست است؛ اما تحت فشار روانی (۴۳% افسردگی) و اقتصادی (بیکاری ۲۸%) “انتخابی” عمل می‌نمایند و از انها به عنوان  آتش زیر خاکسترنام برده می شوند.

تلاش والدین غالبا  ناشی از جبر زمانه و تلاش نسل های  ایکس و اگریک ( Y/X ) اجباری بوده است. نسل Z با نوآوری (استارت‌آپ ۴۰% اشتغال) و فعالیت های مدنی بیشتر، آنلاین پاسخ می‌دهند. “بی‌خیالی مجازی” ظاهری است ۸۵% آنلاین برای همبستگی؛ با افت تحصیلی ۲۰% رد سیستم حفظی رایج در آموزش مدارس و دانشگاهها  و مشاهده تحصیل‌کرده‌های بیکار و سرگردان در جامعه ، آنها را هوشیارتر ساخته و می دانند ، مدارک دانشگاهی فعلی چندان کارساز نیستند.

پتانسیل آینده: پیش بینی ها حکایت از ان دارند که تا سال1420 ، ۷۰% پست‌های کلیدی و ۷۵% مخالفت با  محدودیت‌های فعلی توسط نسل زد و نسل های الفا و بتا  که ارتباط مستقیم با هوش مصنوعی و فناوری های دیجیتال دارند شکل خواهند گرفت ، چون کارآمدترهستند اما نیاز به آموزش روانی، آزادی، اقتصاد سبز و فضای باز تری دارند بنابراین نگرانی ها والدین از نسل زد تا حدی غیر عقلانی است زیرا نسل های فعلی تحول ساز تر هستند .

باغ شگفتی‌ها: چالش‌های نسل زد و پلی به حکمت  کهن :

باغ کوئلیو، نماد زندگی پر از شگفتی‌هاست ، میوه‌ها، پروانه‌ها، آواز پرندگان. اما برای نسل زد، اغلب زیر سایه الگوریتم‌های اینستاگرام و تیک‌تاک پنهان شده اند. یک شرکت تحقیقاتی معتبر جهانی در عرصه  شاخص های وب جهانی در گزارش سال 2025 ‌نوشته اند، ۳۹% از شما آماده‌اید؟ شغل هایتان را برای حفظ  تعادل  عوض کنید ؟ یا ارزش‌های شخصی را بر درآمد ترجیح دهید.

شکاف نسلی اینجا عمیق‌تر می‌شوند، بومرها و نسل ایکس، باغ را در روابط خانوادگی می‌دیدند؛ شما، در جهانی که ۸۴% اضطراب‌تان از بحران سلامت روان است، اغلب آن را در فیلترهای مجازی گم می‌کنید.

به گزارش سالانه آینده کار در سال ۲۰۲۵، یک شرکت آمریکایی متخصص در بررسی سابقه کارکنان نظرسنجی‌های گسترده‌ای از کارگران انجام داده تا روندهای بازار کار را بررسی نمایند. بر اساس نظرسنجی از هزاران کارمند در چهار نسل (نسل زد، millennials، نسل ایکس و بومرها) ، نشان می‌دهند سطح شادی در فعالیت ها برای نسل زد فقط ۳۵% است (درحالیکه  مقایسه با نسل millennials  ۴۲%   و متوسط کلی ۴۴% کم تر است) است.

این مطالعه نشان میدهند باید  نسل زد  را برای رسیدن به تعادل کار و زندگی و معناداری شغل هدایت کرد و  برای رشد و تعالی انها دوره های اموزشی  لازم را گذاشت، تا استعدادهای جوانان نسل زد رشد نمایند.

اما حکمت های دنیای کهن  هنوز نجات‌دهنده هستند: دالایی لاما در کتاب شادی می‌گویند: شادی در لطف به دیگران است و روانشناسی مثبت در سال ۲۰۲۴ تأیید می نمایند، روابط عمیق، ۴۰% شادی را توضیح می‌دهند.  زیگمونت باومن جامعه‌شناس، که در پست‌های الهام‌بخش  در X بازتاب یافته، هشدار می‌دهند: “رقابت بی‌امان جامعه را نابود می نمایند؛  زیرا همبستگی، کلید همزیستی اخلاقی است.

همبستگی = کلید همزیستی اخلاقی

عادت‌های متعادل: ابزارهای عملی برای نقاشی زندگی:

این عنوان، دعوتی است به بازسازی روزمره‌مان با عادت‌هایی که تعادل را در زندگی برقرار می‌کنند ، نه افراط در کمال‌گرایی یا تسلیم به بی‌نظمی، بلکه انتخاب‌های آگاهانه‌ای که مانند قلم‌موهای یک نقاش، بوم وجودمان را به اثری زیبا و معنادار تبدیل می‌نمایند.

تصور کنید زندگی را نه به عنوان یک خط مستقیم موفقیت، بلکه به عنوان یک بوم پویا ببینید: عادت‌های متعادل (مانند مدیتیشن ۱۰ دقیقه‌ای صبحگاهی، پیاده‌روی روزانه برای اتصال به طبیعت، یا اولویت‌بندی روابط واقعی به جای اسکرول بی‌پایان شبکه‌های اجتماعی) ابزارهایی عملی هستند که به ما کمک می‌نمایند رنگ‌های شادی، آرامش و رشد را بر لایه‌های استرس و پراکندگی بمالیم.

هنر خوب زیستن، تمرین روزانه است. این جمله، جوهر عنوان را خلاصه می نمایند زیستنِ رضایت‌بخش، نه یک هدف دور، بلکه رشته‌ای از عادت‌های کوچک و پایدار است که با تکرار، به عادت‌های بزرگ تبدیل می‌شوند.

مارک منسون، در کتاب پرفروشش هنر ظریف اهمیت ندادن، با زبانی صریح و طنزآمیز، این فلسفه را گسترش می‌دهند.  “شکست، بخشی از معنا است” ( اشاره به این دارد که ناکامی‌ها نه پایان، بلکه مواد خام برای ساخت معنا و اولویت‌های واقعی هستند)  . این ایده میلیون‌ها جوان را  به ویژه نسل Z و نسل هزاره  را به چالش کشیده تا از “تلاش های بی‌هدف” دست بردارند و بر آنچه ،واقعاً ارزشمند است (مانند روابط عمیق، سلامت روانی و آزادی …) تمرکز نمایند. در نهایت، این عنوان  را یادآوری می‌کنند: زندگی را نقاشی کنید، نه با عجله، بلکه با تعادل ، جایی که شکست‌ها سایه‌های لازم برای برجسته کردن نورها هستند.

توصیه های مهم  به والدینی که فرزندان نسل زد دارند :

شما که شب‌ها با نگرانی به نمرات پایین امتحانات‌شان فکر می‌کنید و دلتان می‌لرزد از ترس اینکه چرا مثل ما سخت کار نمی‌کنند؟ ، بدانید که این نگرانی‌تان از عشق می‌آید، اما نسل زد دنیای متفاوتی را دارند و باید انرا به پذیرید هر نسلی عاداتی به همراه دارند. آنها  نه تنبل‌اند، نه بی‌مسئولیت؛ فقط در طوفان دیجیتال و فشارهای اقتصادی بزرگ شده‌اند، جایی که موفقیت نه فقط نمره یا شغل ثابت، بلکه “معنا” و “تعادل” است. به عنوان یک  محقق با مطالعه در مسائل اجتماعی و روانشناسی، با تکیه بر گزارش‌های تازه مثل نظر سنجی های گالوپ و دیلوتی در سالهای ۲۰۲۴ و  ۲۰۲۵، چند راهکار ساده و عملی برایتان ذکر میگردد تا دل هاتون گرم تر و پر امیدتر گردند.

شکل شماره 6  نسل زد دنبال دیده شدن

فراخوان باغبانان آینده:

ای جوانان نسل زد، و ای مادران و پدران مهربانی که دست در دست فرزندان‌تان قدم می‌زنید ، شما که هر شب با نگرانی به نمرات پایین امتحانات‌شان فکر می‌کنید و دلتان می‌لرزد از این که “چرا همه چیز مثل زمان ما آسان نیست؟” ، بدانید که این باغ زندگی، نه یک جنگل تاریک و پر از خار است، بلکه جایی پر از گل‌های رنگارنگ و میوه‌های شیرین است، فقط منتظر ،دستان گرم شماست، تا آبیاری‌اش کنیدو میوه های شیرینش را به چینید .

ای والدین گرامی سعی کنید در کمال مهربانی با لبخند های شیرین و افرین های جانانه  او را تشویق نمایید با جایجایی قلمو در دستش  و رنگ های دلپذیر کنار بوم ، با هم تصویری زیبا خلق نمایید تا لبخندهایش جاری وآرامش بر محیط زندگیتون جاری گردد.

زندگی، هنری است مثل نقاشی با قلم‌موهای عشق و صبر ،

هر روز یک ضربه کوچک بزنید، تا تصویر زیبای‌تان کامل شود.

                   شکل شماره 7  نحوه تعامل و همکاری والدین با فرزندانتان برای خلق  بهترین تصاویر  

انگاه فرزند نسل زدت ، مثل دوستی وفادار، به شما لبخند می‌زند و می‌گوید: “شما می‌توانید شادترین نسل باشید، چون یاد گرفته‌اید که تعادل را انتخاب کنید ، نه دویدن بی‌وقفه مثل اسبی خسته، بلکه قدم زدن آرام در مسیری که هم کار و  هم درس را  فعال نگه می‌دارد، هم وقت برای خنده با دوستان و نفس کشیدن زیر آفتاب را.”

حالا، ای باغبانان آینده :  شما نه مسافرانی گذرا و بی‌ریشه‌اید، مثل کسی که فقط از کنار باغ رد می‌شود و چیزی نمی‌بخشد، بلکه “کاشته‌های جاودان” هستید، مثل بذرهای محکمی که در خاک زندگی ریشه دوانده‌اید، با هر قطره باران (هر تجربه سخت) قوی‌تر می‌شوید و با هر آفتاب (هر لحظه شادی) میوه‌های شیرین‌تان را به هم هدیه می‌دهید ، قاشق دست بگیرید( حکایت کوئلیو ). یعنی مسئولیت‌هایتان را مثل یک دوست قدیمی، با مهربانی نگه دارید: درس بخوانید، کار کنید، به خانواده کمک کنید،  اینده منتظردستان و افکار توانای شما است، اما چشمان دل‌تان را به پروانه‌های رنگارنگ زندگی بدوزید ، به آن خنده‌های کوچک با خواهر یا برادر، به بوی باران روی چمن، به داستانی که در کتابی قدیمی پیدا می‌کنید. یک قدم ساده و آسان امشب بردارید، مثل کودکی که دست مادرش را می‌گیرد: گوشی‌تان را خاموش کنید ، آن جعبه جادویی که گاهی سایه می‌اندازد. به آسمان بنگرید، جایی که ستاره‌ها مثل چراغ‌های راهنما می‌درخشند، و با صدای آرام خودتان بگویید:

“این باغ زندگی، مال من است ، من مالکش هستم و با عشق ازآن مراقبت می‌نمایم.”

ای والدین، این کاشته‌های شما ( نسل زد) نیاز به قیچی هرس کردن ندارند، بلکه به دستانی که خاک را نرم م و آب می‌دهند، نیاز دارند. با هم قدم بزنید، حرف بزنید، و ببینید چطور ریشه‌هایشان قوی ترمی‌شود.

شما، ای نسل زد، و شما ای حامیان‌شان، با هم این باغ را بسازید . بکارید با امید صبحگاهی، بدرخشید مثل ستاره‌ای که راه را نشان می‌دهند، و زندگی کنید: ابدی مثل رودخانه‌ای که همیشه جریان دارد، پرتلاطم مثل موج‌های دریا که با هر ضربه، زیباتر می‌شوند.

شکل شماره 8 فرزندان میوه های شیرین زندگی شما هستند 

این باغ، منتظر شماست

بروید، آنرا بادستان توانایتان به سازید ، بیارائید  و شادیهایش را  با هم بچشید. شما  ها این شایستگی ها را دارید ، کافی است قدم بردارید .

 

چرا این مقاله نگارش گردید؟ 

حقیقت این است که نسل‌های پیش از ما مقاوم، وفادار، آرام و متین بودند، اما طبیعت زیبا را تخریب کردند، محیط زیست را بهم زدند، بحران پشت بحران ایجاد کردند، اما تعادل و آمیختن را به عنوان یک راه حل مناسب در نظر نگرفتند.

امیدواریم که نوادگان زد، آلفا و بتا به بهبود محیط زیست ادامه دهند.

منابع مورد استفاده  :

1.     کتاب‌ها ، آثار ادبی وفلسفی

 ۲. گزارش‌ها و مطالعات علمی/اجتماعی

۳. وب‌سایت‌ها و منابع روانشناختی/سبک زندگی