سابقه کشت توت فرنگی در کردستان
در سال 1355 شمسی من کارشناس جنگل سرجنگلداری کل استان کردستان بودم . در همانسال اولین سمینار جنگلشناسی جنگلهای زاگرس در شهر سنندج برگزار گردید . سپس برای بازدید از طرحهای جنگلداری در دست اجرا عازم شهر مریوان شدیم . بعد از بازدیدها ، چند نفری از شرکت کنندگان شنیده بودند که در محدوده خانقاه شیخ عثمان نقشبندی باغات مدرن سیب لبنانی احداث شده و از جنگلدار مریوان خواستند ترتیب بازدید از انها را فراهم نمایند. برای روز بعد همه کارشناسان وارد باغات احداثی شدند ، از ارقام مختلف و متفاوت ارقام سیب و گلابی متحیر شده بودند. انگاه راهنما از همگان خواست برای بازدید قطعه کوچک توت فرنگی به مساحت حدود 10 متر مربعی همراه ایشان شوند. عموما تا ان زمان توت فرنگی ندیده بودند و فصل پاییز بود و اثری از میوه ان مشاهده نشد.
انگاه داستان چگونگی وارد شدن توت فرنگی را از کشور لبنان توسط مریدانش شیخ ذکر کردند. . گویا شیخ عثمان قبل از استقرار در عراق ساکن بوده و مریدانش از لبنان انرا وارد و کشت کرده بودند. بعدا صدام ایشان را اخراج و وارد محدوده فعلی در کنار شهر سرواباد مریوان می شوند . اما صدام بعد از اخراج انها از عراق با بولدیزر همه ساختمانها و باغات نامبرده را با خاک یکسان کرده بودند. بعد از دو سال شیخ از چند نفر مریدان خود که ساکن محل قبلی شیخ یودند، میخواهند بازدیدهایی را از خرابه ها داشته باشند تا اگر اثار توت فرنگی کشت شده در ان دیار را یافتند با خود چند بوته ای را به ایران بیاورند. نهایتا بعد از چند بار رفت و امد چند بوته را پیدا و در باغ جدید کشت می کنند . باغبانان چند بوته را به مساحت 10 متر مربعی در زمان بازدید ما رسانده بودند . بعدها با تکثیر ان به طرفدانش در چندین روستا کشت و نهایتا به توت فرنگی کردستان شهرت و به یک برند ملی تبدیل شد.
طبق گزارش ایرنا در سال 1400 سالانه ۶۵ هزار تن توت فرنگی از سه هزار و ۵۰۰ هکتار اراضی زیر کشت این محصول در استان تولید می شود و مقام اول در کشور را دارند. با توجه به رشد تولید این محصول در سال های اخیر مازاد تولید آن را در استان داریم لذا می توان به بحث فرآوری آن هم پرداخت.اما متاسفانه تا کنون اقدامی در جهت صنایع تبدیلی ان در استان انجام نشده است .
یکی دیگر از مسائلی که باعث شده سرمایه گذاران رغبتی به سرمایه گذاری در بحث توت فرنگی و انگور استان نداشته باشند این است که تولید این محصولات در ۲ ماه از سال انجام می شود لذا توجیه لازم را برای سرمایه گذاری در بخش فرآوری ندارند. و برای انکه بتوان انرا توسعه داد زنجیره تولید توت فرنگی به ویژه در بخش صنایع تبدیلی و همچنین پایدار و مستمر نبودن تولید این محصول در استان و اینکه تنها ۲ یا سه ماه کشاورزان درگیر فعالیت های مربوط به آن هستند را از دلایل اجرایی نشدن خوشه توت فرنگی اعلام کرد و گفت: توت فرنگی بیشتر به صورت تازه خوری مصرف می شود و حجم کمی از آن برای فرآوری راهی کارخانه ها می شوند.