تحلیلی برتغییر ات اقلیمی در اینده ایران
از:
محمد فتاحی
آدرماه 1403
مقدمه :
نتایج حاصل از بررسی های سی ساله اخیر تغییرات آب و هوای ایران بر اساس پایش سازمانهای چهانی نشان داده است، گرم شدن هوای دمای سطحی زمین به بیش از یک درجه سانتیگراد رسیده است . همراه با افزایش دما به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران، بیش از 80 درصد عرصه های کشور در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارند، خشک شدن دریاچه ها، تالابها و رودخانه ها با روندی صعودی ادامه دارند، بهره برداریهای بی رویه از منابع زیست محیطی کشور به ویژه منابع طبیعی تجدید شونده مانند جنگلها و مراتع ، ابهای سطحی و زیر زمینی موجبات فرونشست اراضی کشاورزی و منابع طبیعی درغالب نقاط کشور شده است و ادامه و استمرار آن باعث صدمات جبران ناپذیر بر زیرساخت های حیاتی کشورگردیده است.
ادامه این وضع نه تنها باعث گسترش بیابانها شده ، بلکه معضل کمبود آب، حفر چاههای فراوان، گاها 20 برابر حالت نرمال، انتقال آب از یک حوضه به دیگرحوضه های کشور، باعث ایجاد درگیریهای محلی و منطقه ای شده و بیشترخواهندشد.
به طور کلی گرمایش و بحران آب، پیامدهای غیر منتظره تری را مانند افزایش خشکی، بارش کمتر اما در مقابل با بارش های شدید و متناوب در برخی نقاط که شرایط بحرانی تری دارند ، باعث اب گرفتگی در سطح شهرها خواهند شد و همین امر زیرساخت های نامناسب شهری را بدتر و مشکلات اقتصادی بیشتری را بر جامعه وارد خواهند کرد. از سال 1394 تا 1397، تقریباً شش سیل بزرگ غیر منتظره ، در مناطق مناطق خشک و نیمه خشک کشور رخ داده است. علاوه بر این، سیل در حاشیه شمالی کشور اغلب باعث خسارات قابل توجهی شده و خواهد شد. بدترین فاجعه سیل که در سال 1380رخ داد، در آن سیل بیش از 10000 نفر را بی خانمان کرد و تعداد زیادی از ساکنان در استان گلستان شمال ایران را به کام مرگ کشاند.
متاسفانه مدیریت های غیر اصلح و نا توان در غالب بخش های کلیدی، علی الرغم اینکه، میدانند ایران در حال حاضر جزو 10 کشور در معرض خطر بلایای طبیعی جهان قرار دارند، نه تنها ناتوان برای رفع معضلات موجود بوده است، بلکه فاقد اعتبارات لازم برای بازسازی و رفع معضلات ساکنان مناطق اسیب دیده، بوده اند.
البته سیل و خشکسالی در گذشته این سرزمین همواره اتفاق افتاده است، ولی با مدیریتهای محلی و مشارکتی تا حدودی به تناب شرایط اقتصادی ان دورانها مرتفع شده است. اما در طی سده های اخیر، نرخ اتفاقات از روند فزایندهتری برخوردار شده اند. این تغییرات میتواند عمدتاً ناشی از فعالیتهای انسانی مانند فرآیندهای ناشی از افزایش گازهای گلخانه ای هستند.
هر چنددانشگاهیان ، متخصصان ، انجمن ها، روزنامه نگاران … هشدار های فراوانی در ارتباط با استفاده از سوخت های نامناسب و بدون کیفیت همراه با وسایل نقلیه نامناسب با مصارف سوخت بالا را گوشزد می کنند ، اما دولتها به آنها بی توجه بوده اند. در نتیجه بیشتر کلانشهرهای ایران با معضل الودگی در غالب روزهای سال مواجه شده اند. متاسفانه به دلایل تحریمها و عدم بازسازی نیروگاهها ی تولید انرژی فرسوده و عدم استفاده از انرژیهای پاک و مشکلات ناترازی سوختهای فسیلی و کمبودآن ، مازوت سوزی در بعضی نیروگاهها، سالهاست انجام میگیرد و ادامه این روندها ،آسیب پذیریها را گسترش داده و آینده ای به غایت گرمتر، خشک تر با بارشهای کمتر،همراه با کاهش سلامتی جامعه ، تولیدات کمتر،آوارگی و نامتعادل شدن اکوسیستم های طبیعی…. که خواستگاه جوامع بشری بوده اند ،در انتظار خواهد بود.
نکته اخر: اینکه مقوله سازگاری با تغییر اقلیم درمراکز علمی، بین سیاستمدران و برنامه ریزان، فاقد جایگاه ویژه بوده است. در حالیکه در غالب کشورهای اروپایی بعد از ارزیابی پایشهای مناسب، اقدامات ضروری دنبال شده است.
نتایج کلیدی این نوشتار عبارتند از:
- ایران در رتبه 67 جهانی و در رتبه آخر شاخص عملکرد تغییر اقلیم (CCP I قرار دارند.
- ایران در حال تجربه امواج گرمای شدید و سایر پیامدهای بحران آب و هوایی و تغییر اقلیم است.
- ایران یکی از آسیب پذیرترین کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در برابر تغییرات اقلیمی است.
- ایران حدود 1.8 درصد از انتشار گازهای گلخانهای را به خود اختصاص داده و رتبه هشتم انتشار گازهای گلخانهای را در جهان دارد .
- ایران به دلیل منابع فراوان نفت و گاز طبیعی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در رتبه های برتر قرار دارند.
- تغییرات آب و هوایی منجر به کاهش بارندگی و همچنین افزایش دما شده و ادامه آن شرایط را بغرنج تر خواهند کرد.
- ایران در سال 2023گرمترین دمای ثبت شده در آسیا را داشته است و ناسا دشت لوت را به عنوان گرمترین نقطه زمین(منبع لحظه آخر ) نام برده اند.
- ادامه این وضع در ایران تا سال 1479 شمسی با خشک تر شدن سرزمین و تغییر اقالیم به سمت گرمتر شدن حرکت خواهند کرد.
- ایران با کمبود 35 درصد آب مواجه است و ادامه این وضع نه تنها معضلات مشکلات مسائل شهرنشینی و کشاورزی راتحت تاثیر قرار می دهد، بلکه به سریع تر و به بدتر شدن کیفیت هوا و افزایش جزایر گرمایی و تشدیدآنها خواهدانجامید .
- سهم هر نفر ایرانی از گازهای گلخانه ای، بیش از میانگین جهانی قرار دارد.
- شعلهوربودن منابع گازی در ایران به تنهایی 5.5 تا 6 درصد از کل انتشار گازهای گلخانهای کشور را تشکیل میدهند.
- اثرات بالقوه تغییرات اقلیمی ایران در آینده باعث افزایش میانگین دما به حدود 2.6 درجه سانتیگراد تا سال 2050 و تا پایان قرن میلادی ممکن است (2100 ) تا 5 درجه سانتیگراد افزایش می یابد.
- افزایش میانگین دما مستقیماً با افزایش مرگ و میرموجودات زنده ، کاهش محصولات کشاورزی ، گسترش فقر و افات و بیماریهای گیاهی و جانوری ، مهاجرتهای نا خواسته همراه خواهند شد.
- افزایش دما ، فرکانس موج گرما را تقریباً 30٪ افزایش می دهند .
- افزایش دما باعث کاهش 30٪ ریزش بارشها خواهند شد.
- بیابان زایی یکی دیگر از نگرانی های اصلی ایران بوده و متاسفانه به خاطر افزایش دما در حال گسترش است.
- از مهمترین پیامدهای بیابانزایی می توان به مهاجرتهای نا خواسته افزایش مشکلات بهداشتی ،تغذیه ای، گسترش تورم و نابرابریهای اجتماعی و اقتصادی ذکر کرد.
- دسترسی به منابع آب شیرین به خاطر برداشته های فراوان ابهای زیر زمینی ، باعث فرونشست اراضی کشاورزی ، منابع طبیعی و زیر ساختها شده و گسترش آنها خسارات اقتصادی فراوان به دنبال خواهند داشت .
- اقتصاد ایران از دهه 1360 به بعد با رکود مواجه شده است و افزایش دما ، تهدیدات اقتصادی را افزایش خواهند داد.
- ایران با مشکلات بیسابقهای مرتبط با آب و هوا از جمله خشک شدن دریاچهها و رودخانهها، طوفانهای گرد و غبار، دمای بیسابقه، خشکسالی و سیل ….مواجه است.
برنامههای ایران برای مبارزه با تغییرات اقلیمی با تعهدات جهانی آن که در توافقنامه پاریس ذکرشده است، از جمله انرژی، صنعت، کشاورزی و مدیریت پسماندها، کارایی ندارند.زیرا گسترش الودگیها همچنان ادامه دارند.
انتشار گازهای گلخانه ای در ایران :
انتشاردی اکسید کربن توسط بخش های مختلف در ایران
انتشارگازهای گلخانه ای یکی از مهمترین ابر بحرانهای حال حاضر کلانشهرهای ایران است و تدابیر عملی برای رفع آن، همچنان بلا تکلیف باقی مانده است. ادامه این شرایط نامطلوب باعث تعطیلی چند روزه مدارس ، دانشگاهها ،بانکها و حتی کاهش صنایع گاز سوز کشور در آذرماه 1403به خاطر استفاده از مازوت سوزی در نیروگاهها گردیده است.
سرانه انتشار دی اکسید کربن (CO2) از سوخت های فسیلی و صنعت. در سالهای 1402 تا 1399 بر اساس: بودجه جهانی کربن (2024) از روند صعودی 6/8 تا 9 تن برای هر نفر (منحنی شماره 1 ) افزایش یافته است.
انتشار CO2 بر اساس توزیع بین بخشی (7 ) در سال 1400 شمسی
- تولیدکنندگان برق و گرما (25.81%)
- صنعت (18.90%)
- حمل و نقل (20.88%)
- مسکونی (21.23%)
- خدمات تجاری و عمومی (2.87%)
- کشاورزی (2.38%)
- سایر صنایع انرژی (7.91%)
منحنی شماره 1 و شکل شماره 2 انتشار CO2 بر اساس توزیع بین بخشی در ایران را نشان می دهند و در کل ایران در سال 2022جزو 10 کشور تولید کننده گازهای گلخانه ای جهان قرار دارند.
همانطوریکه می بینید انتشار دی اکسید کربن به ترتیب در بخش های برق ، گرما ، صنعت و حمل و نقل ( صنایع کهنه ، فرسوده وسایل نقلیه غیر استاتدارد با مصارف سوخت بالا )، با سوخت های غیر استاندارد با بیشترین مقادیر انتشار دی اکسید کربن بالای 70 درصد وکمترین آن در بخش کشاورزی قرار دارند.
ایران به دلیل استفاده و تولید نفت و گاز طبیعی، سهم قابل توجهی در تولید گازهای گلخانه ای دارند. این منابع نه تنها نیازهای انرژی داخلی را تامین می کنند، بلکه بخشی(8 ) از انهاصادر میگردند.
شکل شماره 2 ایران هر چند نسبت به کشورهای صنعتی و توسعه یافته جهان چندان صنایع پیشرفته ای ندارند ، اما جزو تولیدکنندگان اصلی گازهای گلخانه ای است.
از آنجایی که ایران توافق نامه پاریس را تصویب نکرده است، نه تنها ارقام انتشار گازهای گلخانه ای را منتشر نمی کنند بلکه تعهدی برای کاهش ( 9) آنرا انجام نداده است منحنی شماره 1 انتشار دی اکسید کربن در سال 1401 معادل 950 میلیون تن CO2eq می باشد. سهم هر نفر بیش از میانگین جهانی گازهای گلخانه ای است.
منحنی شماره1 مقایسه تولید گاز دی اکسید کربن ایران با میانگین جهانی آن( منحنی پایین سمت راست میانگین جهانی و منحنی بالامربوط به ایران ) و هیستوگرام شماره 2 مهمترین کشورهای تولید کننده گازهای گلخانه ای در جهان 2022.
اثرات زیست محیطی افزایش دی اکسید کربن(co2 ) بر محیط زیست ایران :
1 – تغییر دما در ایران در طول زمان
درشکل شماره 3 ( شکلهای چپ و راست یکی هستند) آمار 120 ساله دمای ایران توسط میله های عمودی ترسیم شده اند . در سمت چپ میله ها با تم آبی، نشان از سردی دمای هوای سطحی و میله ها با تم زرد تا قرمز نشان از گرم شدن هوا را در طی سالهای1401 تا 1280 نشان می دهند. در طی 90 ساله اول ازابتدای سالهای 1369تا1280اقلیم ایران سرد بوده ولی از سالهای 1401تا 1370با افزایش گازهای گلخانه ای، اقلیم ایران گرمتر شده است.
شکل شماره 3 تغییر دما در ایران در طول 120 سال اخیر ایران 1401تا 1280منابع عکس ها: & cliimate change knowledge portal Emissions Carbon emissions
در شکل شماره 3 در 90 سال اول با اقلیم سرد( میله های ابی ) ،افزایش دما( میله های زرد تا قرمز) حدود 26/. درجه بوده است. اما در سی ساله اخر به بیش از یک درجه سانتیگراد افزایش یافته است و همین افزایش بیش از 75/. درجه حرارت تا کنون پیامدهای زیست محیطی فراوانی را برای کشور، به بار آورده است .
اقالیم ایران :
کمترین ارتفاع ایران کمتر از منهای 28- متر در دریای خزر و بلندترین ارتفاع 5610 متر در قله دماوند قرار دارند. رشته کوههای البرز در شمال و رشته کوههای زاگرس در غرب نقش بسزایی در توزیع بارندگی کشور ایفا می نمایند. این مناطق کوهستانی مانع از رسیدن رطوبت به بخش مرکزی کشور می شوند، جایی که باران کمی می بارد و میزبان یکی از گرم ترین بیابان های جهان، کویر لوت است. تقریباً 88 درصد ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارند (شکل 4) .
میانگین بارندگی سالانه (34 )در طول دوره مورد مطالعه (1373تا1369) برای کل کشور 253 میلی متر است که از 144 میلی متر تا 342 میلی متر در سال متغیر است. ایران کمتر از یک سوم میانگین بارندگی جهان را دریافت می کند.
شکل شماره 4مشخصات جغرافیایی ایران
در شکل شماره 5 طبقه بندی آب و هوای مناطق مختلف ایران از بیابانهای گرم و خشک در جنوب و شرق تا شرایط خنکتر و معتدلتر در امتداد دریای خزر در شمال و آبوهوای معتدل در حوضه زاگرس غربی ،جنوبی و نواحی ساحلی جنوبی نشان می دهند. این تنوع اقالیمی با توجه به بالارفتن دما و کاهش بارندگی ، طیفی از خطرات طبیعی از جمله سیل، رانش زمین و خشکسالی را شکل داده است(6).
نقشه شماره 5 طبقه بندی اقلیمی کوپن برای ایران برای سال های 1980-2016
پیش بینی اقالیم ایران درسال 2100:
اشرف واقفی و همکاران ( 2019 ) در بررسی آینده آب و هوای شدید در ایران ( شماره منبع ) بر اساس مدلهای پیش بینی اقالیم در سطح سازمانهای جهانی اعلام کرده اند.
ایران آینده با مشکلات بیسابقهای مرتبط با تغییر شرایط آب و هوایی از جمله خشک شدن منابع آبی ، بروزطوفانهای گرد و غبار، دمای بیسابقه، خشکسالی و سیل مواجه خواهند شد آنها از مجموعه پنج مدل آب و هوایی با وضوح بالا برای پیشبینی دماهای حداکثر و حداقل و توزیع بارندگی، محاسبه وقوع دماهای شدید ، تجزیه و تحلیل ترکیب بارش و حداکثر دما و تعیین فرکانس سیل در سراسر کشور در دو دوره اب و هوای 25 سال گذشته و 25 سال آینده اقدام کرده و در نتایج خود را ، چنین اعلام کرده اند .
- ساکنان مناطق جنوبی کشور، احتمالاً دوره های طولانی تری از حداکثر دمای شدید را تجربه خواهند کرد.
- دوره های طولانی تر خشکی، بارش کمتر از 2 میلی متر ، بارندگی های مقطعی و شدید و کوتاه مدت شکل خواهندگرفت و نهایتا باعث فراوانی سیلاب ها خواهند شد .
- از طرفی افزایش دمای 2 تا چند درجه بیشتر ، حتمی است.
- نویسندگان مقاله ” اینده اب و هوای شدید در ایران” اعلام بدون دور اندیشی پیش بینی های اب و هوایی اینده و اقدامات سنجیده برای سازگاری با شرایط پیش رو ، قابلیت سکونت در برخی مناطق کشور با محدودیتهای فراوان تری مواجه خواهند شد ( اب و هوای اینده ایران در مقاله ای جداگانه در همین وبسایت بارگداری خواهدشد).
نقشه شماره 6 اقالیم ایران را بر اساس بررسیهای انجام شده، برای اینده اب و هوای ایران تنظیم شده است. در این نقشه اختلافات تغییرات اقلیمی از طریق تغییر رنگها ( مقایسه بین رنگها در نقشه های شماره 5 و 6 )به وضوح قابل مشاهده هستند.
رنگهای تم ابی ( تابستانهای خنک در نوار غربی زاگرس) در نقشه شماره 5 شدیدا کاهش و جای انرا با تابستانهای معتدل با تم رنگهای زرد پوشش می دهند . یا اقالیم خشک بیابانی شرق تا مرکز با تم قرمز افزایش و تقریبا یک پارچه شده است. این روند در بیشتر قسمتها به سمت خشک تر رانده می شوند. و همه این پدیده ها نشان از گرمتر شدن سرزمین ایران را بیان می کنند.
نقشه6 اقالیم اینده ایران بر اساس شرایط اب و هوای آینده ایران
2 – اثرات تغییر اقلیم برمنابع آبی:
تغییرات بارندگی به احتمال زیاد باعث کمبود آب در ایران شده و می شود و تهدیدی برای تامین آب آشامیدنی پاک و همچنین آب آبیاری برای استفاده در کشاورزی خواهند شد. همراه با افزایش دما، کاهش دسترسی به آب آبیاری منجر به کاهش قابل توجه تولیدات کشاورزی می گردد و همین امرباعث کمبود مواد غذایی می شوند. در حالی که احتمال کاهش بارندگی سالانه وجود دارد، انتظار می رود شدت و غلظت روزهای بارانی در جنوب افزایش یابند و این امر می تواند منجر به سیل گردد.(20 ) ایران در حال حاضر در معرض سیل، رانش زمین و سایر بلایای طبیعی قرار گرفته است و رتبه ششم جهان را در آسیب پذیری (21)در برابر خطرات طبیعی دارند.
شکل شماره 7 خشک شدن دریاچه ها و رودخانه ها از راست به چپ مهارلو، زاینده رود و بختگان در ایران را نشان میدهند.
اثرات تغییر اقلیم برافزایش آب دریاها:
سواحل جنوب شرقی ایران، مکران، از اهمیت اقتصادی و زیست محیطی بالایی برخوردار است. اما با توجه به نتایج مطالعات انجام شده اسیب پذیری این مناطق با افزایش اب سطح دریا ( 22) بر اساس عوامل ژئومورفولوژیکی، زیست محیطی ، اجتماعی واقتصادی، افزایش خواهند یافت . سواحل مکران به دلیل نرخ بالای برآمدگی های زمین ساختی در برابر خطرات طبیعی ( 23)آسیب پذیرتر هستند. این امر علاوه بر مسایل ذکر شده در بالا می تواند، باعث بروز حوادث شدیدتر مانند زلزله و سونامی شوند.
شکل شماره 8 ساحل مکران در ایران
3- – اثرات تغییر اقلیم بر اکوسیستم های ایران :
- بیابان زایی یکی از نگرانی های اصلی ایران است و با ادامه افزایش دما این نگرانیها بیشتر خواهند شد.
- اطلاعات اولیه حاکی از آن است بیش از 100 میلیون هکتار از اراضی کشور در آینده نزدیک به دلیل تأثیرات تغییرات آب و هوایی به بیابان تبدیل (24 ) می شوند.
- پیامدهای آن می تواند اولا منجر به مهاجرتهای دسته جمعی شوند ثانیا شهرنشینی با سرعت بیشتر افزایش یابند.
- افزایش جمعیت در تهران، در حال حاضر سالانه تقریباً 2 درصد (25 ) است. هجوم مهاجران غیر ایرانی مشکلات موجود را افزایش ( 25)خواهند داد.
- بیابان زایی خود با چندین خطر جدی بهداشتی ،اقتصادی مرتبط با طوفان های گرد و غبار و بی حاصل شدن( 24) زمین ها همراه خواهند شد.
- در دسترس نبودن آب یکی دیگر از نگرانی های مهم تغییرات آب و هوایی برای ایران در آینده نزدیک است. زیرا بسیاری از آب های زیرزمینی گذشته (24 ) ،استفاده شده است. بیشتر این امر ناشی از افزایش حفر چاهها به دلیل بی برنامه گی و سفارش نمایندگان مجلس برای تبلیغات دوره های بعد ورود به مجلس بوده است.
- تعداد چاه های آب در کشور از 1359 تا 1370 بیست و یک برابر ( 24) شده است.
- علاوه بر این، به نظر می رسد بهره وری آب در بخش دولتی با ضایعات آب تقریباً 30 درصد،(24 ) همراه است. به همین دلیل، اثرات کاهش بارندگی در ایران پیامدهای شدیدتری نسبت به سایر کشورهای منطقه که در حال حاضر با تخصیص و بهره وری آب دست و پنجه نرم می کنند، دارد.
نوبخت رئیس سازمان منابع طبیعی و ابخیر داری کشور در سایت میلیون ایران ( شماره منبع ) ،اعلام سالی یک میلیون هکتار از اراضی کشور به بیابان تبدیل میشوند و 125 میلیون هکتار در قلمرو فرسایش ابی و39 میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی قرار دارند .و به گفته جعفریان در همان سایت ، بیابان زایی، طوفانهای ماسه ای و گرد و غبار سالانه سه هزار میلیارد تومان به زیر ساخت های مختلف کشورخسارت وارد می کنند. صمننا بنا به گفته سازمان جنگها در عصر ایران 100میلیون هکتار (شماره منبع )در معرض بیابانی شدن قرار دارند شکلهای شماره 8 و 9 سیمای بیابانی شدن، فرسایش بادی و ابی را نشان می دهند و شکل شماره 9 تخریب، تبدیل جنگلهای شمال ( عکس سمت راست ) و کاهش کمی و کیفی جنگلهای زاگرس را نشان می دهند.
شکل شماره 9 تخریب جنگلهای شمال و زاگرس ایران
4 – اثرات تغییر اقلیم بر کشاورزی:
اثرات تغییر اقلیم بر کشاورزی در ایران از قبل مشخص است. از دهه 80کاهش 9 درصدی ازکل تولید ناخالص داخلی آغازشده (26 ) است. گندم که از عمدهترین محصولات کشت شده در ایران است، و حدود 67 درصد کل تولیدات زراعی ایران را تشکیل (27 ) میدهند. هر چند بازده فعلی نسبتاً پایدار است، اما شبیهسازیهای انجام شده در مناطق مازندران، خوزستان و آذربایجان شرقی نشان میدهند ، افزایش دما و کاهش بارندگی میتواند باعث کاهش تولیدات شوند. هر چند سه استان ذکرشده تقریباً 20 درصد از تولید گندم ایران را تولید می کنند، اما همه آنها ویژگی های زمین شناسی و اقلیمی (28 ) یکسانی ندارند، شبیهسازیها در این زمینه ، نشان میدهند ،مناطق گرمتر مازندران و خوزستان بهترتیب با کاهش 7تا45 درصدی و درخوزستان که نسبت به تغییرات اقلیمی حساس تر از دو استان ذکر شده (28 ) بالاترخواهد بود .
یکی دیگر از دغدغه های کشاورزی در ایران، کارایی نامناسب مصرف بیش از حد آب است. اثرات کاهش آب می تواند برای این بخش که در حال حاضر حدود 90 درصد مصرف آب ( 26)را به خود اختصاص می دهند، بحران افرین باشد. زمانی که خشکسالی در اواخر دهه 90 باعث خسارات عمده کشاورزی بالغ بر 10 میلیارد دلار شد، این مشکل از نظر تاریخی( 29) ثابت شده است. با مطالعاتی که کاهش بالقوه 35 درصدی بارندگی سالانه را پیشبینی میکنند، عرضه آب در دسترس برای کشاورزی میتواند به( 30) طور قابل توجهی کاهش یابد. این امر به ویژه به دلیل کمبود بهره وری آب در بخش کشاورزی که در حال حاضر حدود 33 درصد ( 26 ) است مشکل ساز شده است.
نکته قابل توجه : طرح خودکفایی گندم و توسعه باغات ابی و گسترش بی رویه تبدیل اراضی دیم به ابی… برای کشوری مانند ایران که بیش از 85 درصد این سرزمین در مناطق خشک و نیمه قرار دارد ، جای سوالات فراوان دارند؟ متاسفانه گردانندگان طرح خود کفایی گندم با عدم اطلاع از شرایط فیزیکی، اب و هوایی و جغرافیایی ایران هنوز بر ادامه آن اسرار دارند. کمبود آب ، تغییر اقلیم ، خشکیالیهای پی در پی ، بالا رفتن دما ، فرونشست های زمین ، گسترش بیابانها، کاهش بارندگیها و خالی کردن منابع ابهای زیر زمینی….. را می بینند ؟ اما باز برادامه کار اسرار دارند.
باید ترسید از دورانی ، که عاقبت بادکاشتن ها ، برداشت طوفانها باشد.
اثرات تغییر اقلیم بر اقتصاد:
اقتصاد ایران از دهه 1970 با رکود( 31) مواجه شده است. بیشتر این امر به دلیل تحریمهای اعمالشده بر این کشور از دهه هفتاد است. ازطرفی اقتصاد ایران به دلیل افزایش دما با تهدیدات اقتصادی عمده تری مواجه است . در صورت گرم شدن هوا 3تا4 درجه سانتیگراد، شرایط ماملا بحرانی با کاهش تولید ناخالص داخلی ( 31) مواجه خواهند شد. . علاوه بر این، تخمین زده می شود که کاهش قابل توجهی در بهره وری نیروی کار و افزایش نیروی کار وجود داشته باشد. شکل شماره 10کشورهایی که توافقنامه پاریس را امضا نکرده اند.
کاهش تولید دی اکسید کربن :
ایران یکی از سه کشوری است که توافقنامه پاریس را تصویب نکرده است. تلاشهای ایران برای کاهش دی اکسید کربن کند بوده است. سطوح CO2 همچنان، سالانه با نرخ فزاینده ای برای مصرف و تولید (34 )افزایش می یابد. سرانه کل انتشار گازهای گلخانه ای نیز افزایش و هیچ نشانه ای از توقف نشان نمی دهند. گزینه های کاهش برای هر دو بخش انرژی و غیر انرژی وجود دارد.
شکل شماره10 سه کشوری که توافقنامه پاریس را تصویب نکرده اند
بخش انرژی دارای بیشترین پتانسیل برای کاهش است و پس از آن فرآیندهای صنعتی و استفاده از ضایعات کشاورزی و جنگلداری قرار دارند. محققان ایرانی قبلاً بیودیزل را به عنوان منبع یا انرژی تجدیدپذیر (36 ) از مواد سوخته تولید کرده بودند. در حال حاضر یک مرکز تولید بیودیزل در مرکز ایران وجود (37 )دارد. در حالی که این منبع پایدارتری نسبت به نفت را دارد ، اما هنوز نقاط ضعفی دارد. به عنوان مثال، پردازش سوخت های زیستی ( 38)اب فراوانی را مصرف می کنند و با کاهش احتمالی بارشها در منطقه، تامین نیازآب برای آنها مشکل تر خواهد شد. دلیل اصلی کندی تلاشهای کاهش در ایران، تأثیر تحریمهای اقتصادی بر این کشور و اتکای آنها به گاز طبیعی و نفت( 40) برای درآمد است. مگر اینکه توافق برای لغو تحریم ها علیه ایران شکل گیرد. عکس شماره 11 الودگهای تهرانرانشان میدهند.
ممانعت از گسترش صنایع در مناطق خشک و نیمه خشک کشور:
متاسفانه عدم برنامه ریزیهای مناسب برای استقرار صنایع در مناطق پر آب یا سواحل، آنها را در مناطق خشک و کم اب کشور مانند تهران ، سمنان ، مشهد ، کرج ، تبریز ،اراک ،اصفهان ، یزد، شیراز ، کرمان ،از طریق لابیهای نفوذی صاحبان قدرت و ثروت ،در طی چندین دهه گذشته منجر به کاهش منابع آبی ان مناطق و انتقال اب از حوضه های فاقد قدرتهای سیاسی و محروم شده است . متاسفانه امروزه به خاطر قرار گرفتن در جوار کلانشهرها با تولید گازهای گلخانه ای فراوان بزرگترین تهدید برای منابع ابی و ساکنان ان مناطق گردیده است.
قوانین و سیاستهای اقلیمی ایران با شناخت فزاینده تأثیرات تغییرات اقلیمی به آرامی در حال تغییر هستند. در حالیکه ناپایداریهای تغییرات اقلیمی از طریق تاثیر بر اقتصاد ایران و تعهدات بینالمللی (44 ) بسیار به کندی و اعمال می شوند.
هر چنددر برنامه توسعه پنج ساله ایران (1401تا1396) پایداری زیستمحیطی با تمرکز بر کاهش انتشار گازهای گلخانهای و تامین مالی پروژههای انرژی پاک ،برجسته ( 45 )شده است اما در عمل با کندی یا عدم اجرا( 46)روبرو است.
برای کاهش تأثیر بدتر شدن مسائل بهداشتی ناشی از تغییرات اقلیمی در ایران، سیاستها و تکنیکهای کاهش و سازگاری ، برابر معاهده پاریس لازم وضروری هستند . بهر حال ایران (47 ) در حال برداشتن گامهای پیشگیرانه برای تطبیق سیستم بهداشتی خود در برابر چالشهای ناشی از اقلیم است. به همین منظور ،پس از هوای سخت سال 1398، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران میزبان کارگاهی برای آغاز طرح ملی سازگاری با تغییرات اقلیمی در بخش سلامت بود که با حمایت WHO انجام شد. این کارگاه به دنبال یافتن آسیبپذیریها در بخش سلامت ( 48) در برابر اثراتی مانند بلایای مرتبط با آب و هوا و همچنین بیماریهای ناقل بوده است.
الودگی هوای ایران از دید ماهواره های ناسا :
مسجدی دبیرکل اتحادیه جهانی مبارزه با بیماریهای ریوی می گویند “( به نقل ازخبرهای فوری ) الودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در کلانشهرها ی ایران است”. پایتخت کشور در کنار بسیاری از کلانشهرهای دیگر یک هفته است ( اذرماه 1403 )که زیر لایه سنگینی از الاینده ها به سر می برند و این الودگی از دید ماهواره های حاضر در فضا پنهان نمانده اند.
مردم در تهران، اصفهان ، قم ، اهواز ، اراک ، تبریز و یزد … شهرهایی هستند که با هوای ناسالم تنفس می کنند.
در زمستان ماشین ها ، کارخانه ها، نیروگاهها و حتی دودکش منازل منابع ایجاد الایندگی هستند و پدیده های جوی نظیر وارونگی دما و وزش باد آالودگیها را تشدید می کنند.
References
- Shadkam, Somayeh; Ludwig, Fulco; van Oel, Pieter; Kirmit, Çağla; Kabat, Pavel (2016-10-01). “Impacts of climate change and water resources development on the declining inflow into Iran’s Urmia Lake”. Journal of Great Lakes Research. 42 (5): 942–952. doi:10.1016/j.jglr.2016.07.033. ISSN 0380-1330.
- AJLabs. “Mapping the hottest temperatures around the world”. www.aljazeera.com. Retrieved 2023-10-27.
- “Climate profile: Iran”. Atlantic Council. Retrieved 2023-10-20.
- Anderson, Maia Golzar (September 22, 2023). “Bringing Iran to the climate action table”.
- “United Nations Treaty Collection”. treaties.un.org. Retrieved 2023-11-16.
- “Iran Climate Fact Sheet” (PDF). Climate Centre. 2021. Retrieved 28 April 2024.
- “Iran – Countries & Regions”. IEA. Retrieved 2024-04-28.
- “Iran Greenhouse Gas (GHG) Emissions 1990-2023”. www.macrotrends.net. Retrieved 2023-10-20.
- “Iran”. UNDP Climate Promise. Retrieved 2023-11-17. Iran has not yet signed the Paris Agreement. Therefore, the country has not submitted an NDC
- “EDGAR – The Emissions Database for Global Atmospheric Research”. edgar.jrc.ec.europa.eu. Retrieved 2023-11-17.
- Shojaei, S. Mohammad; Vahabpour, Amir; Saifoddin, Amir Ali; Ghasempour, Roghayeh (May 2023). “Estimation of greenhouse gas emissions from Iran’s gas flaring by using satellite data and combustion equations”. Integrated Environmental Assessment and Management. 19 (3): 735–748. doi:10.1002/ieam.4684. ISSN 1551-3793. PMID 36151901.
- Ritchie, Hannah; Roser, Max; Rosado, Pablo (2020-05-11). “CO₂ and Greenhouse Gas Emissions”. Our World in Data.
- “Global energy-related greenhouse gas emissions, 2000-2022 – Charts – Data & Statistics”. IEA. Retrieved 2023-11-17.
- Mansouri Daneshvar, Mohammad Reza; Ebrahimi, Majid; Nejadsoleymani, Hamid (2019-03-01). “An overview of climate change in Iran: facts and statistics”. Environmental Systems Research. 8 (1): 7. doi:10.1186/s40068-019-0135-3. ISSN 2193-2697.
- Hausfather, Zeke; Peters, Glen (29 January 2020). “Emissions – the ‘business as usual’ story is misleading”. Nature. 577 (7792): 618–20. Bibcode:2020Natur.577..618H. doi:10.1038/d41586-020-00177-3. PMID 31996825.
- Schuur, Edward A.G.; Abbott, Benjamin W.; Commane, Roisin; Ernakovich, Jessica; Euskirchen, Eugenie; Hugelius, Gustaf; Grosse, Guido; Jones, Miriam; Koven, Charlie; Leshyk, Victor; Lawrence, David; Loranty, Michael M.; Mauritz, Marguerite; Olefeldt, David; Natali, Susan; Rodenhizer, Heidi; Salmon, Verity; Schädel, Christina; Strauss, Jens; Treat, Claire; Turetsky, Merritt (2022). “Permafrost and Climate Change: Carbon Cycle Feedbacks From the Warming Arctic”. Annual Review of Environment and Resources. 47: 343–371. doi:10.1146/annurev-environ-012220-011847. Medium-range estimates of Arctic carbon emissions could result from moderate climate emission mitigation policies that keep global warming below 3°C (e.g., RCP4.5). This global warming level most closely matches country emissions reduction pledges made for the Paris Climate Agreement…
- Phiddian, Ellen (5 April 2022). “Explainer: IPCC Scenarios”. Cosmos. Archived from the original on 20 September 2023. Retrieved 30 September 2023. “The IPCC doesn’t make projections about which of these scenarios is more likely, but other researchers and modellers can. The Australian Academy of Science, for instance, released a report last year stating that our current emissions trajectory had us headed for a 3°C warmer world, roughly in line with the middle scenario. Climate Action Tracker predicts 2.5 to 2.9°C of warming based on current policies and action, with pledges and government agreements taking this to 2.1°C.
- Mousavi, Arefeh; Ardalan, Ali; Takian, Amirhossein; Ostadtaghizadeh, Abbas; Naddafi, Kazem; Bavani, Alireza Massah (2020-04-02). “Climate change and health in Iran: a narrative review”. Journal of Environmental Health Science and Engineering. 18 (1): 367–378. doi:10.1007/s40201-020-00462-3. ISSN 2052-336X. PMC 7203306. PMID 32399247.
- Mansouri Daneshvar, Mohammad Reza; Ebrahimi, Majid; Nejadsoleymani, Hamid (2019-03-01). “An overview of climate change in Iran: facts and statistics”. Environmental Systems Research. 8 (1): 7. doi:10.1186/s40068-019-0135-3. ISSN 2193-2697.
- Mansouri Daneshvar, Mohammad Reza; Ebrahimi, Majid; Nejadsoleymani, Hamid (2019-03-01). “An overview of climate change in Iran: facts and statistics”. Environmental Systems Research. 8 (1): 7. doi:10.1186/s40068-019-0135-3. ISSN 2193-2697.
- “Iran Climate Fact Sheet” (PDF). Climate Centre. 2021.
- Ghanavati, E.; Shah-Hosseini, M.; Marriner, N. Analysis of the Makran Coastline of Iran’s Vulnerability to Global Sea-Level Rise. J. Mar. Sci. Eng. 2021, 9, 891. doi:10.3390/jmse9080891
- Ghanavati, Ezatollah; Shah-Hosseini, Majid; Marriner, Nick (August 2021). “Analysis of the Makran Coastline of Iran’s Vulnerability to Global Sea-Level Rise”. Journal of Marine Science and Engineering. 9 (8): 891. doi:10.3390/jmse9080891. ISSN 2077-1312.
- “Iran’s Climate Change Crisis: Domestic Challenges and Regional Consequences”. epc.ae. Retrieved 2023-10-29.
- “Iran’s growing climate migration crisis”. Middle East Institute. Retrieved 2023-10-29.
- “Iran’s Climate Change Crisis: Domestic Challenges and Regional Consequences”. epc.ae. Retrieved 2023-10-29.
- “Iran Wheat Area, Yield and Production”. ipad.fas.usda.gov. Retrieved 2023-10-29.
- Nazari, Meisam; Mirgol, Behnam; Salehi, Hamid (2021). “Climate Change Impact Assessment and Adaptation Strategies for Rainfed Wheat in Contrasting Climatic Regions of Iran”. Frontiers in Agronomy. 3. doi:10.3389/fagro.2021.806146. ISSN 2673-3218.
- Modarres, Reza; Sarhadi, Ali; Burn, Donald H. (2016-09-01). “Changes of extreme drought and flood events in Iran”. Global and Planetary Change. 144: 67–81. doi:10.1016/j.gloplacha.2016.07.008. ISSN 0921-8181.
- Mansouri Daneshvar, Mohammad Reza; Ebrahimi, Majid; Nejadsoleymani, Hamid (2019-03-01). “An overview of climate change in Iran: facts and statistics”. Environmental Systems Research. 8 (1): 7. doi:10.1186/s40068-019-0135-3. ISSN 2193-2697.
- Farajzadeh, Zakariya; Ghorbanian, Effat; Tarazkar, Mohammad Hassan (2022-10-20). “The shocks of climate change on economic growth in developing economies: Evidence from Iran”. Journal of Cleaner Production. 372: 133687. doi:10.1016/j.jclepro.2022.133687. ISSN 0959-6526.
- “Climate change: Iran says lift sanctions and we’ll ratify Paris agreement”. BBC News. 2021-11-11. Retrieved 2023-10-29.
- Day, Ed; Fankhauser, Sam; Kingsmill, Nick; Costa, Hélia; Mavrogianni, Anna (2019-03-16). “Upholding labour productivity under climate change: an assessment of adaptation options”. Climate Policy. 19 (3): 367–385. doi:10.1080/14693062.2018.1517640. ISSN 1469-3062.
- Ritchie, Hannah; Roser, Max; Rosado, Pablo (2020-05-11). “CO₂ and Greenhouse Gas Emissions”. Our World in Data.
- UNFCC (2017). “Third National Communication Iran” (PDF).
- Biofuels International (August 10, 2015). “Irianian researchers produce biodiesel from flixweed”.
- “Advanced BioFuels USA – Biodiesel Production Plant Opens in Central Iran”. advancedbiofuelsusa.info. Retrieved 2023-12-17.
- “Economics of Biofuel”. US Enivornmental Protection Agency. March 27, 2023.
- “Policies & action”. climateactiontracker.org. Retrieved 2023-12-03.
- “Climate change: Iran says lift sanctions and we’ll ratify Paris agreement”. BBC News. 2021-11-11. Retrieved 2022-12-22.
- Manuel, Mark; Lightfoot, Dale; Fattahi, Morteza (2018-03-01). “The sustainability of ancient water control techniques in Iran: an overview”. Water History. 10 (1): 13–30. doi:10.1007/s12685-017-0200-7. ISSN 1877-7244.
- “Iran’s growing climate migration crisis”. Middle East Institute. Retrieved 2023-10-27.
- Environment, U. N. (2022-08-05). “The Community Benefits of Iran’s Traditional Qanat Systems – Case Study”. UNEP – UN Environment Programme. Retrieved 2023-10-27.
- “Policies & action”. climateactiontracker.org. Retrieved 2023-10-29.
- Guidelines for Estimating Greenhouse Gas Emissions of ADB Projects (Report). Manila, Philippines: Asian Development Bank. 2017-04-01. doi:10.22617/tim178659-2. ISBN 9789292577803.
- “Republic of Iran – Third National Communication to United Nations Framework Convention on Climate Change” (PDF). unfccc.int. Retrieved 2023-10-29.
- Mousavi, Arefeh; Ardalan, Ali; Takian, Amirhossein; Ostadtaghizadeh, Abbas; Naddafi, Kazem; Bavani, Alireza Massah (2020-09-11). “Health system plan for implementation of Paris agreement on climate change (COP 21): a qualitative study in Iran”. BMC Public Health. 20 (1): 1388. doi:10.1186/s12889-020-09503-w. ISSN 1471-2458. PMC 7488526. PMID 32917169.
- “WHO Collaborates with Islamic Republic of Iran in Strengthening National Climate Change Adaptation Plan – Iran (Islamic Republic of) | ReliefWeb”. reliefweb.int. 2019-11-03. Retrieved 2023-10-29.
- “The Energy Chief Trying to Get the UK to Speed Up Carbon Capture”. Bloomberg.com. 2023-10-28. Retrieved 2023-10-29.
- Dagres, Holly (2023-04-21). “Springtime in Iran signals the renewal of an environmental movement”. Atlantic Council. Retrieved 2023-12-03.
- Waldman,ClimateWire, Scott. “Climate Change May Have Helped Spark Iran’s Protests”. Scientific American. Retrieved 2023-10-29.
- “Iran’s Environmentalists Are Caught Up in a Political Power Struggle | Human
- Rights Watch”. 2018-10-18. Retrieved 2023-10-2
- Climate change performance index, Iran – Climate Performance Ranking 2024
- our world in data, Iran: CO2 Country Profile
- CO₂ and Greenhouse Gas, Emissions,By: Hannah Ritchie, Pablo Rosado and Max Roser, by sector, 2021
- Climat change knowledge portal for development practitioners and policy markers
- Global Greenhouse Gas Overview | US EPA Global Carbon Budget (2024T,
- Global carbon dioxide emissions 2010-2023, by select country
- ✅ @Khabar_Fouri وزیر بهداشت: آلودگی هوا سالانه ۱۲ میلیارد دلار به کشور ضرر میزند61 .✅ @Khabar_Fouri وزیر بهداشت: سالی ۵۰ هزار نفر را به دلیل آلودگی هوا از دست میدهیم62 . ✅ @Khabar_Fouri تهران مدفون زیر دود” توصیف حالِ امروز تهران از قله توچال